Türk insansız hava aracı Bayraktar TB2, savaşın başında Ukraynadirenişinin kahramanlarından biriydi. Öyle ki, TB2'nin Rus cephe hatlarına ve konvoylarına yaptığı etkin saldırılar Ukraynalılar arasındaki popülerliğini artırdı. Bayraktar TB2'lere türküler dahi yazıldı.
Öte yandan birçok ülkede Bayraktar TB2 alımı için bağışlar toplandı.
Söz konusu İHA, keşif ve istihbarat görevleri için orta irtifa-uzun havada kalış süresi sınıfına giren (Moyenne Altitude Long Endurance/ MALE) insansız hava aracı olarak biliniyor.
Uzmanlar, Bayraktar TB2'nin Ukrayna kuvvetlerinin stratejik iletişiminde önemli bir yer tuttuğunu düşünüyor.
Özellikle savaşın başlarında Belarus’tan gelen Rus askeri araçlarından oluşan bir konvoyun etkisiz hale getirilmesi veya Karadeniz'de Moskva kruvazörünün imha edilmesi gibi bir dizi önemli silahlı operasyon sırasında kilit unsur olarak kullanılan TB2, çatışmanın ilk günlerinin sembolü haline geldi.
Moskova düzenli olarak İran yapımı Şahed-136 olarak bilinen kamikaze İHA'yı Ukrayna’nın derinliklerinde birçok kez kullandı.
Diğer yandan Rus hükümetinin yaptığı açıklamaya göre Kiev, Kırım’da veya Belgorod bölgesinde olsun, Rusya’nın derinliklerine ve hatta Moskova’ya benzer uçaklar gönderiyor.
[Ukrayna'nın kullandığı Bayraktar TB2. Fotoğraf: AA]
Kamikaze İHA’lar
Ukrayna kuvvetleri, bir süredir kamikaze saldırıları için uzun menzilli kamikaze İHA’larına, piyasada bulunan pervaneli Çininsansız hava araçlarına ya da patlayıcı cihazlarla donatılmış ve Rus topraklarındaki hedefleri vurabilen eski Sovyet Tu-141 keşif insansız hava araçlarına başvuruyor.
Kamikaze İHA'lar, genellikle savunma ya da saldırı füzelerinden çok daha ucuza mal ediliyor.
Dolayısıyla İHA’lar, her iki taraf tarafından da, düşman savunma füzelerinin kullanılmasını sağlamak ve tüketmek ve karşı tarafın derinliklerinde 'kısmen güvenli alanlarında kaos' yaratmak amacıyla sıklıkla başvurulan bir yöntem.
Rusya, Ukrayna derinliklerine, maliyeti oldukça fazla ve üretim süreleri uzun olan füzelerin yerine İran üretimi Şahed-136 İHA'larını birçok stratejik hedefin vurulmasında kullandı.
Her ne kadar İran bu konuda sessizliğini korusa da başkent Kievbaşta olmak üzere Ukrayna kentlerinde net olarak söz konusu İHA'ların kullanıldığı tespit edildi.
Öte yandan bir suredir İHA’ların çoğu, cephe yakınlarında keşif ve hedef belirleme ya da saldırı amacıyla cepheye yakın yerlerde kullanılıyor.
Bu amaçla Ukrayna tarafı, modifiye edilmiş küçük ticari İHA’lar kullanarak Rus askerlerinin sığınaklarına bombalar atıyor.
Ukrayna tarafının cephe hatlarında yaptığı bu saldırılar sosyal medyada bolca boy gösteriyor. Öyle ki, bu saldırılar psikolojik üstünlük ya da motivasyon kırma amacıyla da paylaşılıyor.
Peki, hangi modeller kullanılıyor?
Ukrayna tarafında yaklaşık 50 km menzile sahip Ufuria, Rus tarafında ise Eleron-3 gibi taktik dronlar mevcut. Bunlar 10 km’den daha az menzile sahip.
Yine cephelerde ticari olarak edinilmiş ve modifiye edilmiş ‘quadcopter’lar da sık sık boy gösteriyor.
Bunlar karşısında her bir taraf, zaman zaman çok düşük maliyetli insansız hava araçlarını engellemek için özellikle elektronik olanlar olmak üzere savunma sistemleri konuşlandırdı.
Hem Ukrayna hem de Rusya söz konusu ucuz İHA’ları pahalı füzelerle vurmak istemiyor.
Diğer taraftan elektronik harp de bu savaşın önemli bir parçası. Hem saldırırken hem de savunma pozisyonunda olayın en karmaşık kısmını elektronik harp oluşturuyor.
Rusya, hava savunma sistemlerinde olduğu gibi elektronik harp sistemlerinde de bariz bir üstünlüğe sahip.
Son zamanlarda yayımlanan raporlara göre, Ukrayna Savaşı'nda İHA kayıpları oldukça yüksek. Hatta bu konuda çok ilginç istatistikler de mevcut.
Örneğin bazı kaynaklara göre, her İHA, düşürülmeden önce dört ila altı defadan fazla uçamıyor.
Öte yandan Ukraynalılar ayda 10 bin İHA kaybettiklerini belirtiyor. Bu oldukça yüksek bir rakam. Ancak bu sayı bağımsız kaynaklar tarafından doğrulanamıyor. Bu sayı, Kiev’in kendisini destekleyen Batılılara ulaşma stratejisinin bir parçası olarak da okunabilir.
Savaş alanı dinamikleri değiştikçe İHA’lar, Ukraynalılar için yeni yetenekler sağlayacak. Mayın tarlaları gibi engellerin kaldırılmasına yardımcı olmak veya birimlerin operasyonlarına devam etmesi için gereken cephane veya diğer ekipmanı sağlamak için takas edilebilirler.
West Point Akademisi profesörü Dr. Vikram Mittal
Bahar aylarının gelmesiyle cephelerde hareketlenme başladı.
Cepheler, saldırılar ve karşı saldırılarla büyük birlik hareketlerine tanık olursa, İHA’ların daha fazla devreye gireceği açık.
Forbes Dergisi'ne konuşan West Point Akademisi profesörü Dr. Vikram Mittal, şu değerlendirmede bulunuyor:
“Savaş alanı dinamikleri değiştikçe İHA’lar, Ukraynalılar için yeni yetenekler sağlayacak. Mayın tarlaları gibi engellerin kaldırılmasına yardımcı olmak veya birimlerin operasyonlarına devam etmesi için gereken cephane veya diğer ekipmanı sağlamak için takas edilebilirler.”
Rusya içesinde İHA hücreleri
Ukrayna'nın Rus hedeflerine yönelik sabotaj gerçekleştirmek için Rusya içindeki ajanlar ve sempatizan ağını kullandığı, saldırı başlatmaları için insansız hava araçları sağlamaya başladığı iddia edildi.
CNN’in ABD istihbarat kaynağından aktardığı habere göre ABD’li yetkililer, Rusya içindeki söz konusu Ukrayna yanlısı ajanların mayıs ayı başlarında Kremlin'i hedef alan insansız hava aracı (İHA) saldırısını Rusya'nın içinden gerçekleştirdiğini düşünüyor.
Ancak son günlerde başka İHA saldırılarının yapılıp yapılmadığı konusu net değil. Moskova yakınlarındaki bir yerleşim bölgesine ve Rusya'nın güneyindeki petrol rafinerilerine yönelik olmak üzere Rusya'nın içinden saldırılar gerçekleştirildi.
Ancak ABD'li yetkililer, Ukrayna'nın Rusya içinde Ukrayna yanlısı ve bu tür savaşlar için iyi eğitimli ajanlardan oluşan yıkıcı hücreler oluşturduğu ve Kiev yönetimin insansız hava araçları sağladığı görüşünde. ABD'li iki yetkili CNN’e, saldırıların ABD tarafından sağlanan insansız hava araçları kullanılarak gerçekleştirildiğine dair hiçbir kanıt olmadığını söyledi.
Yetkililer, Ukrayna'nın İHA’ları düşman hatlarının arkasına nasıl yerleştirdiğini kesin olarak söylemiyor.
Ancak kaynaklardan ikisi, İHA veya bileşenlerini Rusya'ya göndermek için kullanılabilecek kaçakçılık yollarını oluşturduğunu düşünüyor.
