Uçuşun ardından İran, kargo uçağına ABD tarafından el konulmasını “hukuka aykırı eylem” şeklinde niteledi ve kınadı.
Boeing 747-300M tipi uçak, ABD’nin takibine, İran Devrim Muhafızları adına Suriye’ye silah taşıdığı iddiası ile girmişti. ABD, o dönem uçağın sahibi olan Mahan Air’i 2011’de teröre destek verdiğini belirterek takip listesine almıştı.
Tahran Havalimanı’nda 2019’da uçuşları duran uçak, uzun süredir yeni müşteri arıyordu. 2021 sonunda İranlılar uçağı Venezuela’nın devlet hava yolu şirketi Conviasa’nın alt kuruluşu Emtrasur Kargo’ya sattı.
YV3531 tescili alan uçak, 6 Haziran 2022 tarihinde Buenos Aires Ezeiza Havalimanı’na geldi, Boeing 747-300M tipi bir uçak, Meksika’dan otomobil parçaları taşıyordu.
Kargo uçağı yük boşaltılırken, uçakta on dördü Venezuelalı ve beşi İranlı olmak üzere toplam on dokuz kişinin bulunması, Arjantinli yetkililerin dikkatini çekti.
Yakıt verilmedi
Bu arada ilginç bir gelişme yaşandı ve havalimanı işletmecisi, uçağa akaryakıt ikmâli yapmayı reddetti. Bunun üzerine, 8 Haziran günü, Emtrasur uçağı akaryakıt almadan bir sonraki durağı olan Montevideo Havalimanı’na (MVD) doğru havalandı.
Fakat Uruguaylı yetkililer, uçağın kendi hava sahalarına girmesine izin vermeyince, Boeing 747, Buenos Aires’e geri dönmek zorunda kaldı. Uçağa Buenos Aires’e inişi sonrasında el konuldu.
İki buçuk aylık bir bekleyişin ardından, Arjantin yetkili makamları, 11 Ağustos 2022 tarihinde uçağa el koydu.
Medyaya yansıyan iddialara göre işin arka planında, uçakta gereğinden fazla mürettebat bulunması ve bunların arasında İranlıların da olması yatıyor.
İranlı personelin aslında İran Devrim Muhafızları ile bağlantısı bulunduğu ve ABD’nin bu yüzden olaya dahil olduğu söyleniyor.
Bir diğer iddia ise Mahan Air’in 2011 yılından bu yana ABD’nin yaptırım listesinde yer aldığı ve meselenin bununla ilgili olduğu yönünde.
Uçak Arjantin’den istendi
ABD’li yetkililer, ABD hükümetinin izni olmadan bu uçağın hareketinin ihracat kontrol yasalarını ihlal ettiğini ve bunun karşılığında İran Devrim Muhafızlarına fayda sağladığını belirterek uçağı Arjantin’den istedi.
Boeing 747-300M tipi uçak, 12 Şubat 2024 tarihinde TYSON23 sefer sayılı uçuş Florida’da Dade-Collier Havalimanı’na getirildi. Genellikle TYSON çağrı adı, ABD devlet uçuşları için kullanılıyor. Uçağın burada parçalanacağı öğrenildi.
Konuyla ilgili açıklama yapan ABD Adalet Bakanlığı, Ulusal Güvenlik Bölümü Başkanı Başsavcı Yardımcısı Matthew Olsen “İran’la ilgili ihracat kısıtlamaları” kapsamında el konulduğunu açıklamasında bulundu.
İran kınadı
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Nasır Kenani, yaptığı yazılı açıklamada, Venezuela’nın “Emtrasur” adlı hava yolu şirketine ait Boeing-747 tipi kargo uçağına ABD tarafından el konulmasına tepki gösterdi.
ABD’nin uçağa el koyma eyleminin Birleşmiş Milletler ve uluslararası hukuka aykırı olduğunu ifade eden Kenani, İran’ın Venezuela’nın varlıklarının mülkiyetini ve erişimini yeniden tesis etmeye yönelik yasal ve diplomatik çabalarına ve önlemlerine güçlü destek verdiğini belirtti.